Bloq

XOLESTEROL NƏDİR?
Xolesterin hüceyrələr tərəfindən istehsal olunan və qanda olan, hormon istehsalı, həzm və hüceyrə membranının əmələ gəlməsindən məsul olan bir növ lipid yağdır. Mum kimi yağ kimi bir quruluşa malik olan xolesterin də D vitamininin yaranmasına kömək edir.

İnsan bədəni gündə təxminən 1 qram olan xolesterol ehtiyacının dörddə üçünü istehsal edir. Bədəndə xolesterol istehsalının əsas mərkəzi orqanı qaraciyərdir. Çünki qaraciyər gündəlik xolesterol istehsalının təxminən 70%-ni təmin edir. Bədəndə istehsal olunan xolesterinin qalan hissəsi böyrəküstü vəzilərdə, nazik bağırsaqlarda və reproduktiv orqanlarda istehsal olunur. Xolesterolun dörddə biri yumurta sarısı, pendir və ət kimi heyvan mənşəli qidalardan alınır.

Hüceyrə gücünə cavabdeh olan xolesterin təkcə sağlamlıq üçün deyil, həm də həyat üçün vacib olan bir maddədir. Çünki hətta çoxalma da xolesterin vasitəsilə baş verir. Xolesterol olmadan testosteron və estrogen istehsal edilə bilməz.

XOLESTEROLUN ƏLAMƏTLƏRİ NƏDİR?
Ürək xəstəliklərinə bağlı sinə ağrısı, ayaqlarda ağrı və karıncalanma, göz ətrafında yağ yığılması nəticəsində yaranan sarı ləkələr, ürəkbulanma, yorğunluq, nəfəs darlığı və solğun dəri xolesterinin əlamətləridir. Xolesterol həddindən artıq yüksəkdirsə, hipertoniya və insult da xolesterolun simptomları ola bilər.

Yüksək xolesterol səviyyəsini göstərən əlamətlər bunlardır:

Göz qapaqlarında və ətrafında sarı yağ yığılması
Sinə ağrısı (angina)
nitq pozğunluğu
Bacaklarda karıncalanma və ağrı
Hipertoniya
Yaraların sağalması normaldan daha yavaşdır
başgicəllənmə
ürəkbulanma
Yorğunluq və zəiflik
Nəfəs darlığı
solğun dəri
XOLESTEROLUN NÖVLƏRİ NƏDİR?

Hüceyrə membranlarının qurulması və saxlanması üçün zəruri olan xolesterin əsasən iki yerə bölünür: yaxşı və pis. Xolesterol yağlı bir maddə olduğundan normal şəraitdə suda həll olunmur. Buna görə də qanda həll olunmaq və daşınmaq üçün qaraciyərdə bir zülalla birləşdirilir (qablaşdırılır). Xolesterol və zülalın bu birləşməsinə lipoprotein deyilir. Bunlardan; LDL-xolesterol (aşağı sıxlıqlı lipoprotein): pis xolesterindir. HDL-xolesterol (yüksək sıxlıqlı lipoprotein) xoş xolesteroldur.

HDL xolesterin
Yaxşı xolesterin, yəni HDL xolesterin toxumalarda xolesterini toplayır və xaric olmasını təmin edir. Xolesterolun bir növü olan HDL, ürək-damar sisteminizi sağlam saxlamağa kömək edir. Bu, əslində damarlardan LDL-nin çıxarılmasına kömək edir. Əslində, HDL pis xolesterolu parçalanaraq qaraciyərə qaytarır.

Yüksək HDL xolesterol səviyyələri infarkt və iflicdən qoruyur, aşağı HDL xolesterol testi isə bu riskləri artırır.

LDL xolesterin
Xolesterolun bir növü olan LDL "pis" xolesterol kimi tanınır, çünki yüksək LDL səviyyələri damarların sərtləşməsinə səbəb olur. Birincisi, qan damarlarını daralda bilər, bütün bədəndə oksigenlə zəngin qan axınını gərginləşdirir. İkincisi, qan laxtalanmasına, qan axınının qarşısını almağa və infarkt və ya vuruşa səbəb ola bilər.

O, pis xolesterolu və ya LDL xolesterolu toxumalara daşıyır və damarların divarlarında yığılmağa səbəb olur. Pis xolesterolu normallaşdırmaq kifayət deyil. Yaxşı xolesterolu artırmaq lazımdır.

Yalnız pis xolesterinin deyil, həm də yaxşı xolesterinin səviyyəsini bilmək lazımdır. Qanda yoxlanılan başqa bir yağ trigliseriddir. Trigliserid, xolesterol kimi, qanda həll olunan bir yağdır. Qanda trigliserid səviyyəsi ilə ateroskleroz arasındakı əlaqə xolesterol qədər aydın deyil.

XOLESTEROL NƏ EDİR? ONLARIN VƏZİFƏLƏRİ NƏDİR?
Xolesterolun funksiyalarına bədəni dəri altındakı mikroblardan qorumaq, qırmızı qan hüceyrələrini və sinir toxumalarını gücləndirmək və bədəndəki su balansını tənzimləmək daxildir. Sağlam bir həyat üçün xolesterol səviyyəsini lazımi səviyyədə saxlamaq çox vacibdir. Xolesterolun orqanizmdəki funksiyalarını aşağıdakı kimi sıralamaq olar;

Hüceyrə divarlarının quruluşuna kömək edir
Bağırsaqda həzm öd turşuları yaradır
Bədənin D vitamini istehsal etməsinə imkan verir
Bədəndə müəyyən hormonların (çoxalma-kortizol) istehsalını təmin edir